Sáng 03/3/2023, Bộ Tư pháp tổ chức
Hội nghị tổng kết Luật Tương trợ tư pháp (TTTP). Phát biểu khai mạc Hội nghị,
Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc khẳng định, việc thông qua Luật Tương trợ tư pháp
năm 2007 có ý nghĩa quan trọng, tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động TTTP trong cả
04 lĩnh vực dân sự, hình sự, dẫn độ và chuyển giao người đang chấp hành hình
phạt tù. Sau khi Luật được ban hành, Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương đã
triển khai tổng thể các hoạt động từ ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng
dẫn thi hành Luật, ký kết các điều ước quốc tế, tuyên truyền phổ biến pháp luật
tương trợ tư pháp cho đến xây dựng về bộ máy nhân lực tại các cơ quan trung
ương. Luật Tương trợ tư pháp cùng với các điều ước quốc tế đa phương và song
phương trong lĩnh vực này đã tạo điều kiện cho các cơ quan tư pháp Việt Nam hợp
tác, giải quyết hàng nghìn vụ việc dân sự, kinh tế, dẫn độ hình sự mỗi năm.Tuy
nhiên, tình hình quốc tế, khu vực chuyển biến nhanh chóng với nhiều diễn biến
phức tạp, khó lường, sự tác động mạnh của quá trình toàn cầu hóa sự phát triển
kinh tế - xã hội nhanh của Việt Nam cùng với việc ban hành Nghị quyết số
27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã đặt ra yêu cầu cần tổng kết, đánh giá
toàn diện việc tổ chức thi hành Luật TTTP để có thể tham mưu, đề xuất hoàn
thiện thể chế và tổ chức thi hành pháp luật trong lĩnh vực này.
Hội nghị tổng kết 14 năm thi hành
Luật Tương trợ tư pháp là cơ hội tốt để đánh giá những kết quả đạt được, thẳng
thắn chỉ ra những mặt còn hạn chế, tồn tại, đặc biệt là nhận diện được những
thách thức, yêu cầu đối với công tác TTTP để đưa ra những kiến nghị về sửa đổi,
hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này. Sự ra đời của Luật TTTP và các
văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo cơ sở pháp lý đồng bộ để các cơ quan có liên
quan thực hiện TTTP một cách thống nhất, đúng quy trình. Luật đã góp phần nâng
cao hiệu quả hợp tác với nước ngoài trong giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án
hình sự có yếu tố nước ngoài, qua đó rút ngắn thời gian và tạo điều kiện thuận
lợi cho hoạt động của các cơ quan tố tụng, gián tiếp góp phần phát triển kinh
tế, xã hội, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân,
cơ quan, tổ chức.
Công tác Điều ước quốc tế về TTTP
trong cả 04 lĩnh vực dân sự, hình sự, dẫn độ và chuyển giao người đang chấp
hành hình phạt tù đã đi vào nề nếp, nghiêm túc và thống nhất quy trình thủ tục
đàm phán, ký kết được quy định tại Luật Điều ước quốc tế năm 2016, tạo cơ sở pháp
lý trong nước cho việc đàm phán các Hiệp định TTTP được thuận lợi, đáp ứng được
yêu cầu tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ giữa trong nước với Điều ước quốc tế. Số
lượng các điều ước được đề xuất đàm phán, ký kết ngày càng tăng, góp phần trực
tiếp hiện thực hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ta về đẩy mạnh hội
nhập quốc tế. Đặc biệt, việc Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Hội
nghị La Hay về tư pháp quốc tế vào tháng 4 năm 2013 đã đánh dấu một bước phát
triển mới về hội nhập quốc tế trong lĩnh vực tư pháp quốc tế của Việt Nam,
trong đó TTTP là một nội dung quan trọng.
Công tác tập huấn, hướng dẫn nghiệp
vụ về TTTP được thực hiện đều đặn qua các hoạt động tuyên truyền, phổ
biến pháp luật, góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức
cũng như của người dân về ý nghĩa, vai trò, nội dung và việc triển
khai thực hiện các hoạt động TTTP của các cơ quan nhà nước.
Công tác tổ chức thực hiện ủy thác tư pháp, đặc biệt là quy trình, thủ tục lập
hồ sơ ủy thác tư pháp ở các cơ quan Trung ương cũng như địa phương có nhiều
chuyển biến tích cực, tuân thủ đúng các quy định của Luật TTTP và Điều ước quốc
tế về TTTP, tỷ lệ số hồ sơ bị trả lại do không hợp lệ đã giảm xuống, góp phần
tiết kiệm thời gian, nhân lực, tài lực thực hiện. Các cơ quan đầu mối thực hiện
ủy thác tư pháp đã xây dựng và áp dụng các phần mềm tin học thực hiện và quản
lý hồ sơ ủy thác tư pháp để giúp xử lý hồ sơ nhanh và theo dõi, quản lý được
chặt chẽ.
Cần nâng
cao hiệu quả hoạt động TTTP trong cả 04 lĩnh vực, nhất là trong lĩnh vực TTTP về hình sự, đấu
tranh phòng, chống tội phạm, cần tăng cường công tác phối hợp liên ngành, đặc
biệt là phối hợp giữa các cơ quan đầu mối, trong tất cả các khâu công tác TTTP
để trao đổi thông tin nhanh chóng và giải quyết kịp thời các yêu cầu tương trợ,
đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật và đường lối đối ngoại của Đảng và
Nhà nước. Đồng thời, tiếp tục chủ động nghiên cứu xây dựng hồ sơ đề xuất đàm
phán, ký kết, gia nhập và thực hiện các điều ước quốc tế về TTTP hình sự./.
Hải Lam Phương