Quyền thay đổi họ, thay đổi tên theo quy định của pháp luật

21/08/2020

Quyền thay đổi họ, thay đổi tên theo quy định của pháp luật

Theo quy định pháp luật thì mỗi người khi sinh ra đều có quyền có họ và tên. Họ và tên của một con người sẽ được gắn liền xuyên suốt trong đời sống sinh hoạt hằng ngày của họ, là phương tiện giao tiếp, thực hiện các cuộc giao dịch. Chính vì vậy, khi họ và tên không đáp ứng được vai trò của nó, trong một số trường hợp nhất định, chúng ta có quyền thay đổi họ, thay đổi tên của mình. Trong phạm vi bài viết này sẽ phân tích về quyền thay đổi họ, thay đổi tên theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP về việc quy định chi tiết một số điều và hướng dẫn thi hành Luật Hộ tịch.

Về thẩm quyền thay đổi hộ tịch: Đối với trường hợp người chưa đủ 14 tuổi việc thay đổi hộ tich thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã (xã, phường, thị trấn) theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 7 Luật Hộ tịch số 60/2014/QH13 ngày 20/11/2014 của Quốc hội.

Đối với trường hợp công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước việc thay đổi hộ tịch thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện (huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh) theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 7 Luật Hộ tịch số 60/2014/QH13 ngày 20/11/2014 của Quốc hội.

Việc thay đổi họ, thay đổi tên được quy định chi tiết, cụ thể tại Điều 27, Điều 28 Bộ luật Dân sự số 91/2015/QH13 ngày 24/11/2015 của Quốc hội, như sau:

“Điều 27. Quyền thay đổi họ

1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ trong trường hợp sau đây:

a) Thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại;

b) Thay đổi họ cho con nuôi từ họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ sang họ của cha nuôi hoặc họ của mẹ nuôi theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi;

c) Khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ cho người đó theo họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ;

d) Thay đổi họ cho con theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc của con khi xác định cha, mẹ cho con;

đ) Thay đổi họ của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;

e) Thay đổi họ theo họ của vợ, họ của chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại họ trước khi thay đổi;

g) Thay đổi họ của con khi cha, mẹ thay đổi họ;

h) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.

2. Việc thay đổi họ cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.

3. Việc thay đổi họ của cá nhân không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được xác lập theo họ cũ.

Điều 28. Quyền thay đổi tên

1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:

a) Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;

b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;

c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;

d) Thay đổi tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;

đ) Thay đổi tên của vợ, chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại tên trước khi thay đổi;

e) Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính;

g) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.

2. Việc thay đổi tên cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.

3. Việc thay đổi tên của cá nhân không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được xác lập theo tên cũ.”

Đồng thời, tại khoản 1 Điều 7 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 về điều kiện thay đổi, cải chính hộ tịch có quy định: “ Việc thay đổi họ, chữ đệm, tên cho người dưới 18 tuổi theo quy định tại Khoản 1 Điều 26 của Luật Hộ tịch phải có sự đồng ý của cha, mẹ người đó và được thể hiện rõ trong Tờ khai; đối với người từ đủ 9 tuổi trở lên thì còn phải có sự đồng ý của người đó”.

Như vậy, có thể khẳng định rằng việc thay đổi họ, thay đổi tên là quyền của mỗi con người, nhưng cá nhân đó phải đáp ứng điều kiện được quy định tại Điều 27 (khi yêu cầu thay đổi họ) và Điều 28 (khi yêu cầu thay đổi tên) của Bộ luật Dân sự năm 2015, đồng thời phải có sự đồng ý của cha, mẹ người được yêu cầu thay đổi họ, thay đổi tên trong tờ khai. Đối với trường hợp người từ đủ 9 tuổi trở lên thì phải có sự đồng ý của người đó.

Khả Thịnh